نقش فناوری‌های نوین در مدیریت و توسعه منابع آبی

حسن سالاری، کارشناس شرکت مدیریت منابع آب ایران يادداشتي تحت عنوان نقش فناوری‌های نوین در مدیریت و توسعه منابع آبی منتشر كرد.

مهرگامن پرس،توجه به اهمیت آب و محدودیت منابع آبی،مدیریت منابع آب به خصوص در مناطق خشک و نیمه خشک از اهمیت خاصی برخوردار است.عوامل مختلف طبیعی و انسانی در چند دهه اخیر، شرایط دشواری را در بیشتر منطقه‌های کشور به وجود آورده است؛ از این رو اقداماتی مانند افزایش بهره‌وری و کاهش هدررفت آب،استفاده از منابع آبی موجود به صورت اصولی و همچنین کاربرد به کارگیری آب‌های نامتعارف در بخش کشاورزی می‌تواند از اصلی‌ترین راه‌کارهای مقابله با بحران آب باشد. محدودیت منابع آب، ما را بر آن می دارد تا با استفاده از فنون جدید و روش‌های نوین برای بهره‌برداری حداکثری از منابع آب، تلاش کنیم.
تغییرات تکنولوژی و استفاده از فناوری‌های نوین، یکی از مهم‌ترین راهکارهای مدیریت منابع آبی یک منطقه محسوب می‌شود؛ استفاده از فناوری‌های مرتبط با آب درحوزه‌های مدیریت مصرف، ارائه خدمات و تامین آب،بیشترین تاثیر را بر پایداری و مدیریت منابع آب دارد.دراین حوزه باید به گونه‌ای برنامه‌ریزی شود که طی سالیان آینده به اهدافی نظیر مدیریت صحیح تقاضا، واقعی‌سازی ارزش اقتصادی آب، استفاده از منابع آب نامتعارف و استفاده از بسترهای نوین ارائه خدمات دست پیدا کنیم. استفاده از منابع آب نامتعارف مانند پساب و آب دریا یکی از راه‌های مقابله چالش‌های پیش روی مدیریت منابع آبی است که برای تحقق آن نیازمند به‌کارگیری ابزارها و تجهیزاتی مبتنی بر تکنولوژی‌های نوین هستیم.
در حال حاضر محدودیت‌های منابع آبی در ایران لزوم استفاده مجدد از پساب و بازچرخانی آب‌های تصفیه شده را به عنوان یکی از راهکارهای دستیابی به منابع جدید آبی نمایان‌تر کرده است و هم اینک نگرش و برنامه‌ریزی در تمام سطوح مدیریتی آب کشور، در راستای افزایش استفاده از آب‌های حاصل از بازچرخانی است. فاضلاب به عنوان یک منبع غنی از آب و کود شناخته می‌شود و به سادگی نمی‌توان این امتیازات را برای مصارف کشاورزی نادیده گرفت؛ اما در عین حال برای استفاده از آن باید جنبه‌های بهداشتی را نیز مدنظر قرار دهیم، که استفاده از تجهیزات به‌روز می‌تواند بخش اعظمی از این دغدغه را رفع کند.
تکنولوژی شیرین‌سازی آب دریا، منابع عظیم آب را برای تحقق توسعه متوازن در اختیار انسان قرار می‌دهد؛ در چند سال گذشته بخش اعظمی از میزان آب‌های سطحی (و در برخی خشکسالی‌ها، منابع آب زیرزمینی) برای مصارف شرب مورد استفاده قرار می‌گرفت؛ اما امروزه با گسترش فناوری‌های نمک‌زدایی آب دریا توسط دانشمندان ایرانی، این منابع آب غیرمتعارف برای توسعه کشاورزی اختصاص پیدا کرده است و تحولی عظیم در نحوه مدیریت منابع آبی کلید خورده است.
تامین آب مورد نیاز ساکنین نوار ساحلی از طریق آب شیرین کن و استفاده مناطق مرکزی و کویری از آب‌های سطحی شور، می‌تواند به ایجاد تعادل در بیلان سطح آب سفره‌های زیرزمینی کمک کند. ‌توجه به مسائل زیست محیطی آبشیرین‌کن‌ها نیز از مهم‌ترین مولفه‌ها، در گسترش استفاده از منابع آب نامتعارف محسوب می‌شود، که برای کاهش آسیب‌ها به حداقل میزان ممکن،باید به دنبال استفاده از بروزترین فناوری‌ها و تجهیزات باشیم.از طرفی استفاده از آب‌شیرین‌کن‌ها برای تامین نیازهای آبی،علاوه بر کاهش میزان برداشت از سفره‌های زیرزمینی، باعث واقعی‌سازی قیمت آب نیز خواهد شد.
مدیریت مصرف، مولفه‌ای از مدیریت تقاضا و ناظر بر مسائل کاهش تلفات و مصارف غیرضروری محسوب می‌شود و می‌تواند در حفاظت از منابع آب راهگشا باشد.در راهبردهای مدیریت مصرف، تلاش بر این است که با استفاده از تکنولوژی‌های کارآمد آبی، تجهیزات کاهنده مصرف، افزایش آگاهی مصرف‌کنندگان، به‌کارگیری ابزارهای تعرفه‌ای و همچنین رویکردهای مدیریتی بهینه، آب را از یک کالای مصرفی به یک کالای ارزشی تبدیل کنیم.
 با بهبود راندمان مصرف آب، از هدر رفت و نابودی این منابع جلوگیری می‌شود؛ به عبارت دیگر، حفاظت منابع آبی از طریق کاهش تقاضا در طول زمان،به عنوان یک مولفه اصلی و مهم مدیریت آب شناخته شده است.اجرای روش‌های مدیریت تقاضای آب،فشار بر منابع آب را کاهش می‌دهد.از طرفی اجرای چنین روش‌هایی،کم‌هزینه‌تر از پروژه‌های جدید تامین آب بوده و هزینه مدیریت فاضلاب را نیز کاهش می‌دهد.