مهرگان پرس،

مقدمه: انسان‌ها در برابر شرایط نامساعد، خطرها و ناملایمات معمولاً احساس خطر و نیز عدم امنیت می‌کنند. بالاخص که این مهم با آینده جمعی آنها و مکانیسم‌ها و اولویت‌های مهم زندگی آنها گره خورده باشد. دراین میان تاب‌آوری به عنوان روشی برای اندازه‌گیری و معیارگذاری در توانایی فرد و در مقابله با عوامل نگران کننده و استرس‌زا و عواملی که سلامت روان فرد را تهدید می‌کنند، تعریف شده است. اگرچه این تعریف به نوعی کلی است اما در مقام خود می‌تواند شکل‌واره‌ای را دراین حوزه به ما نشان دهد. که هم وضعیت را شناسایی کنیم و هم بتوانیم طرحی برای آینده این مهم درنظر بگیریم. چراکه افراد تاب‌آور دارای رفتارای خود شکنانه نیستند. از نظر عاطفی آرام بوده و توانایی مقابله با شرایط ناگوار را دارند.

برای درک تفاسیر و روش‌های مرتبط با تاب‌آوری، ممکن است به تمایز بین احتمال خطر و مصادیق تاب‌آوری در این حوزه نیاز داشته‌باشیم. یعنی بدانیم که چه مشکلات بزرگی داریم و به چه نحوی می‌توانیم دربرابر این مشکلات هم راهکار ارایه دهیم و هم میزان تاب‌آوری را در میان مردم افزایش بدهیم. به طوری که بیشتر از حد و میزان اثرگذاری را داشته باشیم.

ایران و بحران جدی در حوزه آب

ره‌آوردهای علمی نشان می‌دهند که حدود ۸۵ درصد از منابع آبی که در منطقه خاورمیانه مورد استفاده قرار می‌گیرند، در بخش کشاورزی به مصرف می‌رسند. به این ترتیب، واضح است که دست‌کم در این منطقه از جهان، میان برداشت از منابع آب و امنیت غذایی، درهم‌تنیدگیِ گسترده‌ای وجود دارد. این اما در حالی است در میان کشورهای منطقه، وضعیت بحران آب در ایران، در زمره بدترین‌ها قرار دارد و مدتی است که به یک نگرانیِ فوری بدل شده است. در چند سال اخیر، میزان بارندگی‌ها در سراسر کشور اندکی از میانگین بلندمدت بالاتر بود. از آن سو، سیلاب‌هایِ بهار ۱۳۹۸ (که به گفته حسن روحانی، رییس‌جمهور، حدود ۵۰۰ میلیارد مترمکعب بارش در کشور را به دنبال داشت) این توهم را ایجاد کرد که «ترسالی» برگشته است.

این در حالی است که ایران به تنهایی حدود ۳۴ درصد از تمامِ مصرفِ آب در منطقه خاورمیانه را به خود اختصاص می‌دهد و ۶۰ درصد از نیاز ایران به آب هم از سفره‌هایِ آبِ زیرزمینی تامین می‌شود. تکان‌دهنده‌تر اینکه میزان برداشت از این منابع آب زیرزمینی در ایران، ۳ برابر سریع‌تر از میزان بازیابیِ این منابع است.

داده‌های نگران‌کننده از تخلیه منابع آب زیرزمینی در ایران

واقعیتِ علمی اما این است که نه تنها «ترسالی» وجود ندارد، که تغییراتِ اقلیمی در ایران و بسیاری نقاط جهان در واقع بلندمدت‌تر از چرخه‌هایِ خشکسالی-ترسالی هستند. فراتر از این، دست‌اندازیِ حیرت‌انگیز ما به سفره‌هایِ آب زیرزمینی در دهه‌های اخیر، وضعیتی به مراتب نگران‌کننده‌تر از عدمِ بارش نزولات جوی را هم بر سر ایران آوار کرده است.

چه بلایی بر سرِ خودمان آورده‌ایم؟

برپایه مهمترین و موثرترین داده‌های تحقیقی عاملِ اصلیِ بروز این وضعیت، فعالیت‌های انسانی بوده‌اند و نه عوامل طبیعی همچون کاهش نزولات جوی. به طور مشخص، در بازه ۱۴ ساله مورد مطالعه، تعداد حلقه چاه‌های ثبت شده و مجاز در کشور، از ۴۶۰ هزار مورد به ۷۹۴ هزار مورد افزایش یافته است که کمترین میزان افزایش در «ابرقو» و به میزان ۱٫۹ درصد و بیشترین میزان افزایش هم در هامون (هیرمند) و به میزان ۳۵۰ درصد بوده است.

حوضه آبریز «کرخه» که به تنهایی ۹ درصد از مناطق تحت کشت ایران و ۱۱ درصد از تولید گندم در کشور را به خود اختصاص داده، سالانه معادل 08/0کیلومتر مکعب از منابع آب زیرزمینی خود را در فاصله سال‌های ۲۰۰۲ تا ۲۰۱۵ از دست داده که به معنی حدود 08/1 کیلومتر مکعب در سراسرِ این 20 سال است. ایران حدود ۹۰ درصد از منابع آبی خود را برای کشاورزی مصرف می‌کند و این در حالی است که مناطقی که به دلیل اضافه برداشت از منابع آب زیرزمینی با خطر فرونشست روبه‌رو شده‌اند نیز حدود ۷۱ درصد از جمعیت کشور را در خود جای می‌دهند و ۷۰ درصد از تقاضای آب در ایران هم به همین مناطق مربوط می‌شود. این در حالی است که ایران به تنهایی حدود ۳۴ درصد از تمامِ مصرفِ آب در منطقه خاورمیانه را به خود اختصاص می‌دهد و ۶۰ درصد از نیاز ایران به آب هم از سفره‌هایِ آبِ زیرزمینی تامین می‌شود. تکان‌دهنده‌تر اینکه بر اساس داده‌هایِ این مقاله، میزان برداشت از این منابع آب زیرزمینی در ایران، ۳ برابر سریع‌تر از میزان بازیابیِ این منابع است.

کوتاه‌سخن، ما در حالِ نابود کردن خودمان به دست خودمان هستیم و ظاهرا ابعادِ این نابودیِ تدریجی آن‌قدر بزرگ بوده که در آن غرق شده‌ایم و به همین دلیل باورش نکرده‌ایم. ایران روزبه‌روز خشک‌تر می‌شود و این همه، تقصیر ما و سیاست‌هایِ ما است.

پس وقتی بحران آب یکی از مهمترین چالش‌های روبه رو می‌شود دیگر می‌توان ارکان دیگر انرژی را نیز برهمین مبنا دانست. البته نه به معنای عام کلمه چرا که در بحث انرژی‌های نو ما چنین وضعیتی نداریم یعنی ارتباطی با انرژی حاصله از آب بالطبه رویت نمی‌شود. براین مبنا مثلاً انرژی خورشیدی و بادی نمی‌توانند ارتباط مستقیمی به انرژی و توان حاصل از آب برای ما داشته باشند، اما آب نیز به نوبه خود آنچنان اهمیت والایی برای انسان داشته و دارد که هیچ کس امروزه با اصطلاح جنگ آب بیگانه نیست و نخواهد بود.

وقتی شرایط اینچنین روبه وخامت برود و تحلیل‌های موجود و به دست آمده از مطالعات میدانی بسیار مارا به این واقعیت تلخ برسانند که نبود آب و کاهش ذخایر آب منطقه‌ای و حتی جهان می‌تواند چه ضرر‌های بزرگی به ما بزند، آن وقت می‌توانیم بفهمیم که چه بازی بدی با روح روان ملت‌ها و در سطح کلان‌تر مردم جهان می‌شود. البته چون بحث ما برروی مفهوم این بحران‌ها و مقوله‌های تاب‌آوری دراین خصوص است به الزام نگاهمان را به صورت قابل قبولی منطقه‌ای و ملی می‌کنیم.

تاب‌آوری چیست و چگونه می‌تواند اثربخش باشد.

در سه دهه اخیر تحقیق کاملی در این خصوص در سطح جهانی و منطقه‌ای دراین خصوص انجام و نمونه‌های تاب‌آوری جمع آوری شده است. تاب‌آوری به عنوان قدرت و قابلیت، توان یا توانایی برگشتن به زندگی و شرایط اولیه معمول و آرام با کاهش آثار بد عصبی و روانی و شروع وضعیت جدید از طریق کاهش فشار عصبی یا تحریف آن و جایگزینی نشاط تعریف می‌شود.  تاب‌آوری همچنین به عنوان توانایی بهبود بیماری افسردگی یا مسائلی از این دست نیز فهمیده و استفاد شده و از این روی اهمیت زیادی برای ما یافته است.تاب‌آوری مهارتی مناسب است برای پشت سرگذاشتن مشکلات زندگی حتی وقتی که شرایط نامطلوب و سخت وجود دارد، مثل اینکه شخص یک طناب قابل ارتجاع را دور مشکلات بسته که به فرد کمک می کند وقتی اوضاع بد شد آنها را به عقب بکشد و به آنها به چشم انسانها بنگرد.

تاب‌آوری به توانایی یک انسان گفته می شود که به طور موفقیت آمیز شرایط نامطلوب را پشت سرگذارده و با آنها تطابق می‌یابد و علیرغم مواجهه شدن با مشکلات زندگی به قابلیت تحصیلی و هیجانی و اجتماعی دست می‌یابد. این می‌تواند شکل بسیار جدی و عمده باشد اما به  این دلیل نمی‌تواند تلقی شود که همه مشکلات را در نظر بگیریم و راه حل نهایی را تاب‌آوری همه آحاد مردم در برابر مشکلات تلقی کنیم.

مفهوم تاب‌آوری طی تحقیقات۳ دهه گذشته علوم اجتماعی به مثابه یک پدیده چند بعدی شناخته شده است که در بافت‌های مختلف اجتماعی و درونی متفاوت هستند. در تحقیقات گذشته تاب‌آوری بر متغیرهایی مثل توانایی بیمار، پنهان سازی احتمال خطر و عوامل آسیب پذیر تاکید شده است. بر طبق مدل های ارائه شده از سوی اورال، آتروس و پاولسن سه حوزه عملکردی برای تاب‌آوری تعریف و بر آنها تمرکز شده است. تاب‌آوری به عنوان یک ویژگی شخصیتی یا توانایی پیش بینی افراد در مقابل تاثیرات منفی ناملایمات و احتمال خطر فرض می‌شود.

تاب‌آوری به عنوان یکی از سازه‌های اصلی شخصیت فردی و اجتماعی و برای فهم انگیزش، هیجان و رفتار مفهوم سازی شده است خودتاب‌آوری را سازوکار ذاتی خود اصلاح‌گری انسان می‌دانند.

تاب‌آوری ویژگی یا خصلتی نیست که برخی دارای آن باشند و برخی آن ‌را نداشته باشند، به بیان دقیق‌تر، تاب‌آوری بیانگر تعاملی بین انسان و محیط است. تاب‌آوری اشاره به ایستادگی در برابر خطر دارد اما یک پدیده تدریجی است و انباشت خطر می تواند حتی تاب‌آورترین افراد را نیز مغلوب سازد. راتر خاطر نشان می کند که تاب‌آوری نوعی تعامل با عامل خطر است یعنی ماهیتی رو به رشد دارد که از بیولوژی و تجارب اولیه زندگی منشاء می‌گیرد و عوامل محافظتی می‌توانند از طریق شیوه‌های مختلف در مراحل متفاوت رشد، عمل کنند. به عنوان مثال مراقبت های والدین در کودکی قویاً محافظت کننده است، اما در نوجوانی یک چنین مراقبتی ممکن است مانع رشد سالم شود. تاب‌آوری آشکارا چیزی بیشتر از یک برآمد است. ورنر تاب‌آوری را «سازو کار ذاتی خود اصلاح گری بشر» می دانند و معتقدند  آنهایی که تاب‌آور هستند، انعطاف پذیر هستند، این افراد نه شکست ناپذیرند.

هسته مرکزی سازه خودتاب‌آوری را این پیش فرض تشکیل می دهد که «فطرتی زیست شناختی» برای رشد و کمال در هر انسان وجود دارد (برای نمونه طبیعت خود ـ اصلاح گری ارگانیسم انسانی) که بطور طبیعی و در شرایط معین محیطی می تواند آشکار شود.

حالا به نظر می‌رسد به طور معمولی بتوان به اهمیت تاب‌آوری در قبال مسایل و معضلات بزرگی مانند کمبود آب و بحران‌هایی که از این دست بر مردم و در ابعاد ملی فشار آورده و می‌آورد توجه کرد. معضلی بسیار بزرگ که هر چه ‌جلوتر  برویم و به آن ورود کنیم بیشتر احساس می‌کنیم، پای عملکرد درست و بهینه روابط‌عمومی‌ها در این زمینه به چشم می‌خورد.

روابط عمومی‌های این حوزه باید بیش از گذشته بدانند که تا حدی می‌بایست زمینه‌های تاب‌آوری اجتماعی و ملی را دراین خصوص مورد اهمیت اساسی قراردهند. درغیر این صورت به بحرانی به پهنا و  وسعت یک کشور طرف خواهیم بود.

ایجاد زمینه‌های لازم برای بستر سازی تاب‌آوری باتوجه به شرایط جهانی و منطقه‌ای و ملی آب

نشانه‌هایی از بحران کم آبی در ایران به وضوح خود را نشان می‌دهد. وقتی یک همه مقام‌های مسئول آشکارا تعارفات رایج این سال‌ها را کنار می‌گذارند و از احتمال فلج شدن زندگی در ایران، بحران خشکسالی و کمبود آب جدی گرفته نشده و تغییری در الگوی مصرف آب دیده نمی‌شود؟ را جدی فرض می‌کنند. تا زمانی که افعال ما سوم شخص غایب باشد هیچ کاری اثر ندارد
نظری - تماس تلفنی: چرا بحران آب جدی گرفته نمی‌شود؟ هر چند که در آموزه‌های دینی ما راجع به بد شمرده شدن اسراف توصیه‌هایی شده اما ما گوش‌های شنوایی نبوده‌ایم. هم در حوزه صنعت و هم کشاورزی و هم مصارف خانگی هدر رفت آب زیاد است اما فعلاً فقط پیراهن کشاورزی را چسبیده‌ایم. بحران آب جدی است و شیره زمین ایران دارد تمام می‌شود. برای کشاورزی باید گیاهان و محصولاتی را معرفی کرد که مصرف آب کمتری داشته باشد. شیوه‌های سنتی آبیاری تصحیح شود و شیوه‌های نوین را به‌کار ببندیم.

از این روی است که سلامت روان افراد آسیب دیده، تحت تاثیر پیامدهای منفی پیشامدهای ناگوار قرار می گیرد. سرسختی و خود تاب‌آوری از منابع درون فردی هستند که می توانند سطوح استرس و ناتوانی را در شرایط ناگوار تعدیل نمایند و اثرات منفی استرس را کم رنگ تر جلوه دهند. البته تاب‌آوری، تنها پایداری در برابر آسیب ها یا شرایط تهدید کننده نیست و حالتی انفعالی در رویارویی با شرایط خطرناک نمی باشد، بلکه شرکت فعال و سازنده در محیط پیرامونی خود است. می توان گفت تاب‌آوری، توانمندی فرد در برقراری تعادل زیستی ـ روانی، در شرایط خطرناک است.

پژوهش‌های تاب‌آوری نشان می دهند که چگونه افراد در رویارویی با عوامل تنش زا و آسیب‌رسان که  در رفتار اجتماعی ما وجود دارد، نظیر نژادپرستی، جنگ و فقر یا ناشی از رخداد پیشامد های ناگوار است، با موفقیت بیرون می آیند. در واقع این دیدگاه منطق نیرومندی را مهیا می‌سازد تا از نگرش تنگ و تار علوم اجتماعی و رفتاری که لزوماً توجه خود را معطوف به خطر، نقصان و آسیب کرده‌اند، دست برداشته و به سمت توجه به نقاط قوت افراد با دیدگاهی ارتقاء نگر گسترش یابد. توجه به اینکه هر کسی دارای نقاط قوت و ظرفیت برای تغییر است، نه تنها موجب می شود که در حوزه ی بهداشت روانی حادثه، فرایندهای کارآمد شناسایی شوند بلکه باعث می شود تا از حساسیت بی‌مورد نسبت به پرداختن به شناسایی خطر به عنوان دیدگاهی یک جانبه دست برداشته شود. افزون بر این، پژوهشگران بر این باورند که تاب‌آوری نوعی ترمیم خود با پیامدهای مثبت هیجانی، عاطفی و شناختی است . باید باور داشت که تاب‌آوری یعنی بازگشت به تعادل اولیه یا رسیدن به تعادل سطح بالاتر (در شرایط تهدید کننده) است و از این رو سازگاری موفق در زندگی را فراهم می کند. در عین حال کامپفر به این نکته نیز اشاره می نماید که سازگاری مثبت با زندگی، هم می تواند پیامد تاب‌آوری به شمار رود و هم به عنوان پیش آیند، سطح بالاتری از تاب‌آوری را سبب شود. وی این مساله را ناشی از پیچیدگی تعریف و نگاه به تاب‌آوری می‌داند.

در حال حاضر بحث تغییر اقلیمی در ایران و جهان مطرح است و پیش بینی پنل الکترونیکی این است که تا سال ۲۰۵۰ کشورها دچار تغییر اقلیمی می شوند و کشور ایران هم جزء کشورهای درگیر این مسئله و آسیب ها است. اگر این روند ادامه پیدا کند متأسفانه ایران به همراه کشورهای حاشیه ای پاکستان، افغانستان، چین و کشورهای اروپای شرقی درگیر خواهد شد و آسیب‌های مختلفی را شاهد خواهیم بود و به صورت بسیار جدی آسیب پذیر خواهیم بود.

در ایران حدود ۶۰ سال است که دما و رطوبت، سرما و گرما، بارندگی و دیگر عوامل جوی در حال تغییر است و بارندگی در طول ۵۰ سال گذشته در کشور کاهش داشته و سالی یک میلیمتر این بارندگی ها کاهش داشته است. منبع اصلی تأمین انرژی زمین خورشید است و بیلان زمین در طول تابستان و زمستان برمی گردد به انرژی و امکان به هم خوردن تعادل در دوره های تابستان و زمستان وجود دارد.

تعادل در این دوره‌ها اگر به هم بخورد و مقدار پس دادن انرژی کمتر شود زمین گرمتر می شود که این اتفاق را در کشورمان شاهدیم لذا یکی از عوامل مهم و تأثیرگذار در این امر مداخله بشر است که دامنگیر شده است. اسعدی اسکویی رئیس پژوهشکده هواشناسی، آب و هواشناسی کشاورزی در این باره به ایسنا گفت: بعد از انقلاب صنعتی ۱۰۰ سال طول کشید تا جمعیت جهان دو برابر شود و این اتفاق در دوره بعدی از قرن بیستم ۵۰ برابر جمعیت بیشتر شد. از سال ۷۹ شتاب رشد جمعیت در دنیا زیاد شد و هر ۱۰سال یک میلیارد نفر جمعیت به دنیا اضافه شد و این جمعیت به آب، غذا، زمین برای مسکونی و ... احتیاج دارند که موجب شده به طبیعت فشار وارد شود با رشد جمعیت بخش زیادی از منابع طبیعی اعم از جنگل‌ها و مراتع را از بین بردیم و به اراضی کشاورزی تبدیل کرده‌ایم.

درصورتی که وظیفه ما این است که بگذاریم تا طبیعت نفس بکشد دائماً در حال برداشت و مصرف هستیم که در پی آن آنچه اتفاق می افتد رفتارهای متفاوتی از جو رخ می دهد؛ به هم خوردن تعادل گرمایی کره زمین موجب می شود تغییراتی در حوزه رطوبت جو ایجاد شود و اتفاقات و بارش های سیل آسا و موج های گرمایی زیاد شود و این گسل توزیع فراوانی ها به سمت مسایل حدی میل می کند و به جای اینکه بارش ها در جهت حفظ منابع آبی سوق داده شوند به سمت سیل آسا می‌رود. 

در طی۵۰ سال گذشته سالی ۲ درجه دمای کشور گرمتر شده ‌است در بخش کشاورزی نیاز ما و مصرف بیشتر شده از طرفی محصولات جدید کاشتیم، خاطرنشان کرد: در بخش کشاورزی با توجه به مصرف زیاد در دنیا، سطح زیرکشت را افزایش دادیم و تعداد چاه های کشاورزی افزایش یافته و بارندگی ها کاهش داشته که این عوامل موجب شده وضعیت منابع آبی در تهدید جدی قرار بگیرد به گونه‌ای که در سال گذشته در یک دوره ده ساله منتهی به اردیبهشت ۹۸ حدود ۸۴ درصد کشور با خشکسالی درگیر بودند. این موارد برکسی پوشیده نیست و از همه بدتر دقیقا عوامل و مختصات بروز بی‌قراری و دلنگرانی درسطح عمومی و اجتماعی هستند.

در موضوع سیلاب‌های ناشی از تغییرات اقلیمی نیز همین گونه است. روند یک روابط عمومی پویا در سطح کلان ملی نیز باید به همین فکر بوده و باشد و در راستای افزایش راهبردی مبانی تاب آوری کوشش‌های زاید الوصفی بکند. با رفتار معقول اعم از عدم تجاوز به حریم و بستر رودخانه‌ها،  تدارک لازم برای لایروبی و مهندسی رودخانه ها و توجه جدی تر به طراحی و ساخت مخازن مورد نیاز در نقاط مورد نظر با رعایت همه ملاحظات فنی، اقتصادی و زیست محیطی برای تسکین سیلاب های پیش رو می‌توانیم سازگاری را افزایش دهیم. یعنی  با کمک هم و اتخاذ شیوه های مناسب تر در مصرف آب می توانیم با هر نوع خشکسالی ناشی از تغییر اقلیم هم به نحو مناسبی سازگار باشیم. وزیر نیرو همچنین با اشاره به نقش تعیین کننده آب در پیشگیری و مقابله با ویروس کرونا گفت: امید است همه هموطنان با رعایت ملاحظات و دستورات بهداشتی خود را ایمن نگه دارند و البته در عین رعایت در مصرف آب هم صرفه جویی و دقت لازم را داشته باشند.

نظریه های فعلی، تاب‌آوری را سازه‌ای چند بعدی متشکل از متغیرهای سرشتی ، مانند مزاج و شخصیت، همراه با مهارت‌های مخصوص مثل مهارت حل مساله می‌دانند . تاب‌آوری پدیده ی ژنتیکی صرف نیست که فقط انسان‌های خاص دارای آن باشند. در واقع، پدیده تاب‌آوری ظرفیتی ذاتی در هر فرد است که می‌تواند به خود اصلاح گری و تغییر منجر می‌شود.

تاب‌آوری که مقاومت در برابر استرس یا رشد پس ضربه‌ای نیز نامیده می شود. در امتداد یک پیوستار با درجات متفاوت از مقاومت در برابر آسیب های روانشاختی قرار می گیرد . براساس این تعریف، تاب‌آوری فراتر از جان سالم به در بردن از استرس ها و ناملایمات زندگی است و با رشد مثبت، انطابق پذیری و رسیدن به سطحی از تعادل بعد از به وجود آمدن اختلال در وضعیت تعادلی پیشین مطابقت می‌کند.

وابستگی‌های سامانه‌ای و قوام تاب‌آوری در عرصه نیرو

در مجموع می توان گفت که تاب‌آوری فرایندی پویا است که در آن تأثیرات محیطی و شخصیتی در تعاملی متقابل بر یکدیگر اثر می‌گذارند. پژوهش‌های تاب‌آوری الگوهای نظری رشد انسان را دقیقا مورد توجه قرار می‌دهند. یعنی:

-          مکانیسم بروز و ثبات تاب‌آوری در صورت داشتن متولی درست به خوبی می‌تواند در تمامی الگوهای نظری- رفتاری و کارکردی نقشی بسیار و فعال و بهینه بازی کند.

-          کاهش دغدغه‌های مردمی در عرصه روانشناسی ملی دقیقا برابر با افزایش ضریب امید به زندگی. در صورت افزایش امید به زندگی، عرصه پذیرش برنامه‌های ملی از برای مردم بسیار بهتر و بهینه‌تر به مقصد ممکن خواهد رسید.

-          تاب‌آوری درعرصه ملی به راحتی می‌تواند از فردی به فرد دیگر و از نسلی به نسل دیگر منتقل شود.

پس براین اساس وقتی یک روابط عمومی آینده‌نگر به فکر میزان و درصد نگرانی در میان مردم و مخاطبان خود باشد بسیار طبیعی است که به سمت تبیین جایگاه تاب‌آوری در برنامه‌های آتی خود برود.            

 در حالی که بر ابعاد مختلف رشد انسانی(روانی- اجتماعی- شناختی- اخلاقی- معنوی) تأکید می شود، هسته مرکزی این رویکردها را این پیش فرض تشکیل می دهد که فطرتی بیولوژیک برای رشد و کمال در هر انسان وجود دارد-طبیعت خود اصلاح گری ارگانیسم انسانی- که بطور طبیعی و تحت شرایط معین محیطی می تواند آشکار شود. همانگونه که ماستن می گوید: هنگامی که فاجعه از سر بگذرد و نیازهای اولیه انسانی تأمین گردد، آن گاه تاب‌آوری احتمال ظهور می یابد. مهمترین نتیجه کاربردی برآمده از دل پژوهش های تاب‌آوری، این است که می توانیم توانمندی افراد را ارتقاء دهیم بگونه ای که آنها به احساس هویت و کارآمدی، توانایی تصمیم گیری، هدف گذاری و باور به آینده دست یابند و از این راه بتوانند نیازهای اولیه انسانی خود برای مهربانی، رابطه با دیگران، چالش، قدرت و معنا داری را در شرایط طاقت فرسا بعنوان کانون توجه هر گونه مداخلات پیشگیرانه، آموزشی و رشد فردی قرار دهند.

در مقایسه با دیدگاه‌ و این مفهوم در سایر حوزه‌های روابط عموی ارگانی و شاکله‌های صنعتی مشترک به سمت تاب‌آوری، تاب‌آوری اجتماعی شهرها به طور قابل‌توجهی تحت تاثیر علوم اجتماعی است. در مقایسه با دیدگاه‌های مشترک به سمت تاب‌آوری، تاب‌آوری اجتماعی به طور قابل توجهی تحت تاثیر علوم اجتماعی است. پاسخ سوالات مربوط به عوامل انسانی، سنت‌های اجتماعی، روابط قدرت، سازمان‌ها، و مسائل و ابعادی است که تا حد زیادی در مطالعات زیست‌محیطی نادیده گرفته شده است.

تاب‌آوری اجتماعی قابلیت افراد، گروه‌ها، خانواده‌ها و جوامع مختلف از جمله شهرها شامل یادگیری و تطبیق با تغییرات اعمال شده، توانایی انطباق با شرایط جدید است. این یکی از اساسی‌ترین تعریف‌ها از تاب‌آوری بالاخص در حوزهاجتماعی است بر اساس گزارش فیلیپس، تاب‌آوری نقش مهمی در بحران‌های اجتماعی ایفا می‌کندبرجسته‌ترین عامل که به طور معکوس با تاب‌آوری اجتماعی مرتبط می‌شود، آسیب‌پذیری اجتماعی است. آسیب‌پذیری اجتماعی در نتیجه عوامل پیش فاجعه اجتماعی است و ظرفیت پایین یا قابلیت مواجهه و بازسازی پس از بحران است.

تاب‌آوری فرهنگی و اقتصادی در بحران انرژی و نقش روابط عمومی بالنده دراین راستا

علاوه بر تلفات، بلایای طبیعی و ....  که علاوه بر بار روانی و عمومی و اجتماعی در ابعاد کشوری و ملی داشته و دارد بار اقتصادی را نیز باید تحمل کرد. باری که به خوبی می‌دانیم بر رفاه عمومی انسان نیز تاثیر می‌گذارد. از جهت دیگر، یک برنامه نامطلوب در عرصه انرژی اعم از ذخیره یا آزادسازی منابع آب و برق حتی می‌تواند به عنوان یک بحران طبیعی تعریف شود، اگر آن به آشفتگی در سیستم‌های مالی و اثرات منفی قابل توجهی بر روی دارایی‌ها، تولید، خروجی‌ها، اشتغال و یا مصرف کنندگان منجر شود براساس گزارش‌ها و آنچه که دراین مقاله عنوان کردیم بحث تاب‌آوری در شرایطی اینچنین مشکل و سخت که بحران انرژی را رقم می‌زند چه بسا می‌تواند مبنایی  در راستای تجزیه و تحلیل موفقیت اقتصادی و فرهنگی و توأمان با ضریب ارتباطی عمومی و موثر  باشد تا حجم مشکلات بزرگتری در راستای ارکان تاب‌آوری یعنی ۱. تعدیل ۲. سازگاری۳. همگرایی و ۴. تعادل باشد. این دسته بندی‌ها، به ترتیب، برای ارزیابی استفاده می‌شوند: ۱. سطح باروری و رشد پس از اعمال کارآیی تاب‌آوری۲. سطح سازگاری در پاسخ به شوک ناشی از بروز بحران‌های متعدد در حوزه انرژی ۳. قابلیت یک منطقه در سرعت و سطح بهبودی از یک شوک ناشی از بحران‌های مربوطه و ۴. حساسیت به شوک‌ها بر اساس گزارش‌های بومی و منطقه‌ای تاب‌آوری اقتصادی ظرفیت یک نهاد و یا یک سامانه برای حفظ عملکردهای خود در طول اختلال امور مطلوب در راستای بحران انژی برای نمونه می‌تواند باشد. تاب‌آوری اقتصادی نیز دراین خصوصمتناسب با وضعیت بحران‌ای انرژی محور می‌تواند بسیار قابل اهمیت باشد. به عنوان توانایی یک اقتصاد یا جامعه که شهر نیز مصداقی از آن است محلی برای جذب و انطباق با اثرات منفی شوک‌های اقتصادی و حرکت به سمت تعادل قبل از فاجعه و یا ثبات تعریف می‌کند این جنبه از تاب‌آوری شهرها (اقتصادی) پیچیده‌تر از آن‌هایی است که مانند جنبه‌های اجتماعی، فنی و زیست‌محیطی است. دلیل آن نیز مشخص است. چراکه سرمایه‌گذاری بلندمدت در بازسازی یک کار پس از اختلال پیچیده و بروز بحران خاص و منحصر به فرد است. تاب‌آوری اقتصادی در بحران انرژی  شامل شاخص‌های اقتصادی متعددی مانند اشتغال، تجارت، قابلیت کاربردی بخش‌های مختلف اقتصادی قبل و بعد از بحران، ثبات فعالیت های مربوط به کسب و کار، درآمد، و جلب رضایت نیازها از جامعه خورده استباید توجه داشت که چند مفاهیم مربوط به تاب‌آوری اقتصادی به عنوان یک مفهوم مستقل وجود دارد تاب‌آوری اقتصادی می‌تواند از دیدگاه تاب‌آوری مهندسی و تاب‌آوری اکولوژیک، و یا ترکیبی از این دو مشاهده شود. تاب‌آوری اقتصادی، از یک سو، بر چگونگی سرعت بازگشت یک اکوسیستم از دست رفته به شرایط قبل از بحران‌انرژی (تاب‌آوری مهندسی) بسیار اهمیت و تأکید دارد.

نباید فراموش کنیم که رویکرد تعادل اقتصادی تکاملی مربوط به مدل دایره انطباقی روش تعادل در جامعه ما و مناسبات روابط عمومی‌های ما به طور کلی سنتی است. گاهی اوقات به عنوان " تاب‌آوری ساختاری " نامیده می شود. این رویکرد پایداری یک سیستم و شرایط حرکت به سوی تعادل و یا پایداری و بازگرداندن به قبل از فاجعه تأکید دارد. این تعریف به عنوان توانایی یک سیستم (مانند یک شهر) برای جذب و انطباق با اختلال ها بدون سقوط و یا تغییرات ساختاری است. بحران‌های ناشی از فقدان انرژی  حرکت اقتصادی یک شهر به راه تعادل را محدود می کنند. با این حال، یک سیستم توان بازسازی دوباره به حالت تعادل را داشته؛ چنانچه نیروهای سازماندهی در دست باشند.در رویکرد تکاملی، یک سیستم هم قادر به جذب و تطبیق با شوک شدید بدون هر گونه تغییر قابل توجهی است یا قابلیت بسط موفقیت آنی در ساختارهای اجتماعی است(همانطور که تاب‌آوری اقتصادی می تواند پویا یا ساکن باشد. تاب‌آوری اقتصادی پویا است که توانایی یک سیستم برای عملکرد پایدار (مانند ادامه تولیدات) در طول اختلالات است تاب‌آوری اقتصادی پویا است که "چگونه سرعت بهبودی یک سیستم از اختلال شدید و بازگشت به شرایط عادی است". تاب‌آوری پویا پیچیده تر است، زیرا شامل سرمایه گذاری بلند مدت، تعمیر و بازسازی به عنوان فرآیندهای مدیریت بحران در حوزه انرژی پس از حادثه است. طبقه‌بندی مهم دیگر در مورد تاب‌آوری اقتصادی، جانشین تاب‌آوری که اشاره به قابلیت های عادی یک جامعه محلی برای مقابله با بلایا (به عنوان مثال، دسترسی به منابع، قابلیت دسترسی، ورودی جایگزین، واردات و فعالیت های بازار در تخصیص منابع به بالاترین ارزش) و تاب‌آوری تطبیقی به توانایی حفظ وظایف در بحران از طریق مهارت ها، ابتکارات و خلاقیت اشاره دارد. تاب‌آوری تطبیقی تساوی بر یادگیری درس پس از فاجعه و آستانه حرکت مهارت تولید بیشتر است. پس بااین حال اهمیت نقش روابط عمومی در مقوله تاب‌آوری بالاخص در حوزه انرژی دراین راستا هرروز بیشتر و بیشتر برجسته می‌شود.