در ايران مسأله توريسم تاكنون جايگاه واقعي خود را نيافته است و عليرغم موقعيت مناسب و مساعد جغرافيايي بين دنياي شرق و غرب و وجود بسياري از مواهب طبيعي، فرهنگي و اسلامي و انواع جاذبه هاي قابل عرضه به بازارهاي توريستي بين المللي، درآمد ارزي ايران از اين بابت بسيار ناچيز بوده و قابل توجه نمي باشد.

فعاليت هاي صنعت توريسم تا حد زيادي به ساير فعاليت هاي جاري و عمراني يك كشور وابسته بوده و همچنين متكي به ايجاد تأسيسات زيربنايي گوناگون و ساير عوامل حمايت كننده از آن مي باشد. بنابراين به منظور ايجاد هماهنگي در تنظيم پروژه هاي مربوط به توسعه منابع توريسم بايستي هماهنگي هاي لازم بين وزارتخانه ها، سازمان ها، ادارات و نهادهايي كه فعاليت هايشان به نحوي در جهت رشد و توسعه اين صنعت مؤثر مي باشد، به عمل آيد. در هر صورت، آن دسته از عواملي كه در توسعه توريسم داخلي مؤثر واقع شده و نقش عمده اي دارند به سه دسته، عوامل اقتصادي، عوامل اجتماعي – فرهنگي و تسهيلات جهانگردي تقسيم مي شوند.

1.   عوامل اقتصادي، اين عوامل از دو نقطه نظر مورد توجه قرار مي گيرند، يكي از نظر بالا رفتن درآمد سرانه كه موجب مي گردد تا تقاضاي بالقوه توريست ها تبديل به تقاضاي بالفعل شود، و ديگري از نقطه نظر اقتصاد كلي مملكت، بدين ترتيب كه در دوره رونق اقتصادي مقداري از اعتبارات دولت صرف تهيه و اجراي برنامه هاي عمراني و ايجاد تأسيسات زيربنايي جهانگردي شده و بدين ترتيب در ايجاد امكانات بيشتر براي توسعه توريسم مؤثر خواهد بود.

2.   عوامل اجتماعي و فرهنگي، اين عوامل به صورت افزايش جمعيت كشور و توسعه شهرنشيني در توسعه توريسم اثري مستقيم به جاي مي گذارند. كاهش ساعات كار و افزايش طول مدت مرخصي ها و ديدن نقاط مختلف و ناشناخته، عوامل مؤثري در توسعه جهانگردي هستند.

3.   تسهيلات جهانگردي، در نتيجه تحولات اجتماعي، اقتصادي و سياسي تسهيلات جهانگردي به وجود مي‌آيند كه مي توانند در جلب توريست بسيار مؤثر باشند. تسهيلات جهانگردي به طور كلي به تمامي اقداماتي اطلاق مي شود كه براي فراهم آوردن رفاه و آسايش توريست ها و كسب رضايت آنها در داخل كشور در زمينه هاي مختلف صورت مي گيرد.

اين تسهيلات را مي توان به شرح زير برشمرد:

4. ايجاد تأسيسات پذيرايي كه در گذشته به علت كمبود يا فقدان جهانگردي در سطح محدودي انجام مي گرفت، در حالي كه امروزه به صورت يكي از مهمترين عوامل مؤثر در توسعه جهانگردي درآمده است. به علت وجود تعداد بيشماري از جهانگردان كه اقامت در هتل هاي ارزان قيمت و اردوگاه ها را به لحاظ درآمد محدودشان به اقامت در مهمانخانه هاي گران قيمت ترجيح مي دهند، اهميت تأسيسات پذيرايي ارزان قيمت بيش از پيش بر مسؤولين گردشگری آشكار شده و به دنبال اين آگاهي احداث تأسيسات پذيرايي ارزان قيمت از قبيل اردوگاه، كلبه هاي كنار دريا، خانه هاي جوانان و مهمانخانه هاي كوچك مورد توجه قرار مي گيرد.

5- هماهنگي برنامه هاي تبليغاتي توريستي با برنامه هاي ساير سازمان هاي ايراني فعال در خارج از كشور ، جهت تشويق و جلب توجه ايرانيان مقيم خارج و جهانگردان بين المللي و انجام تبليغات مورد نياز براي رونق بخشيدن به مسافرت هاي داخلي توسط ايرانيان مقيم در كشور.

6- استقرار راهنمايان ورزيده و مسلط به زبان هاي زنده دنيا در موزه ها و اماكن ديدني و تاريخي توسط سازمان میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری.

7- ايجاد تعميرگاه هاي اتومبيل و يا برقراري تعميرگاه هاي سيار در شاهراه هاي كشور توسط وزارت راه و ترابري.

8- ايجاد پايگاه هاي قرنطينه در مبادي ورود جهانگردان جهت جلوگيري از ورود افراد مبتلا به بيماري هاي مسیري و خطرناك به ويژه بيماري ايدز، به وسيله وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي.

9- ايجاد هماهنگي كامل بين سازمان ها و نهادهاي مختلف در جهت برگزاري سمينارها، اجلاس، نمايشگاه ها و مسابقات ورزشي بين المللي در داخل كشور به منظور جذب توريست.

10- شركت فعال در نمايشگاه هاي بين المللي در خارج از كشور و ارايه زيبايي ها و ديدني هاي كشور با طرز جالب به مدعوين شركت كننده از كشورهاي مختلف، جهت جلب نظر توريست ها.

11- بازگشايي و تقويت رشته هاي دانشگاهي مربوط به صنعت هتلداري و توريسم و مدیریت گردشگری به منظور تربيت نيروهاي متخصص مورد نياز.

12- ايجاد خطوط ارتباطي و راههاي دسترسي (بزرگراه ها، خطوط هوايي و راه آهن) به مناطق توريستي و زيارتي، توسط وزارت راه و ترابري و با هماهنگي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي و ساير ارگان هاي ذيربط.

13- كاهش تشريفات مربوط به صدور رواديد در مرزهاي كشور و افزايش كارآيي مأموران گذرنامه در مرزهاي هوايي، زميني و دريايي.

14- تشويق و ترغيب مردم به رعايت و اقدام به قوانين و مقررات مختلف حاكم بر روابط اجتماعي، نظير قوانين و مقررات راهنمايي و رانندگي.

15- شناخت امر توريسم به عنوان يك صنعت و سعي در استاندارد كردن خدمات اين صنعت در سطح بين المللي.

16. ايجاد تسهيلات لازم براي بخش خصوصي نظير پرداخت راه هاي طويل المدت با بهره كم، واگذاري زمين، تأمين مصالح ساختماني به قيمت مناسب، تسهيل صدور جواز ساختماني و حذف تشريفات زايد و دست و پاگير، در جهت ايجاد هتل ها، متل ها، رستوران ها، چايخانه ها و تفريحگاه ها.

20- تضمين امنيت سرمايه و سرمايه گذاري در صنعت توريسم، توسط دولت جهت ايجاد انگيزه براي بخش خصوصي.

21- توجه خاصي به جوانان، معلولين، جانبازان و ايجاد تسهيلات لازم براي آنها در زمينه برگزاري تورهاي زيارتي و سياحتي.

22- احداث زائرسراها در مناطق زيارتي مانند مشهد مقدس، شهر قم، شهرري و مرقد مطهر حضرت امام خميني رضوان ا... عليه.

23- ايجاد و يا تقويت مراكز اطلاعات در مبادي ورودي كشور براي راهنمايي مسافراني كه از راه هاي زميني و دريايي وارد ايران ميشوند و انتخاب افراد آشنا به زبان هاي خارجي جهت تصدي مراكز فوق، ترديدي نيست كه تقويت مراكز ياد شده در فرودگاه ها و ايستگاه هاي راه آهن تصدي مراكز فوق. ترديدي نيست كه تقويت مراكز ياد شده در فرودگاه ها و ايستگاه هاي راه آهن در درجه اول و تأسيس آنها در دفاتر شهري مؤسسات مسافربري در درجه دوم اهميت قرار دارد. در اين گونه مراكز، نقشه ها و بروشورهاي توريستي، اسامي هتل ها و رستوران ها با ذكر درجه و قيمت كرايه اطاق ها و اغذيه آنها و نام فروشگاه هايي كه با ارايه سفرکارت توسط توريست ها در قيمت فروش اجناس به آنها تخفيف مي دهند، قيد شده و به مسافرين عرضه خواهد شد.

24- همكاري نزديك با كشورهاي همسايه جهت برقراري تورهاي دوطرفه و استفاده از امكانات يكديگر، به ويژه در زمينه هاي تورهاي زيارتي.

25- حمايت و پشتيباني دولت از آژانس هاي توريستي و مؤسسات خصوصي به منظور گسترش و توسعه صنعت توريسم.

بديهي است كه ايران با دارا بودن موقعيت طبيعي مناسب و آثار باستاني ارزنده مي تواند در فصول چهارگانه سال براي توريست ها جذاب و دوست داشتني باشد، بنابراين با رونق اين صنعت مي توان درآمدهاي ارزي كشور را تا حد قابل ملاحظه اي افزايش داد.