به گزارش مهرگان پرس،
در سال‌های اخیر، رویارویی با بحران‌های طبیعی مانند سیلاب‌ها، برای کشورهای مختلف به ویژه کشور عزیزمان ایران به چالشی جدی بدل شده است که در صورت برنامه‌ریزی نادرست و عدم اقدام به موقع می‌تواند اثرات زیان‌باری را به همراه داشته باشد. ایران، با برخورداری از تنوع زمین‌شناسی و اقلیمی، در تلاش است که با طرح برنامه‌های مدون از این بحران‌ها بهره‌برداری کند. در این میان، شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران با مشارکت در ساخت، احداث و بهره‌برداری از سدها به عنوان یکی از ابزارهای اصلی در مدیریت آب، بهره‌برداری و کنترل بحران‌هایی مثل سیلاب‌ها توانسته نقش بسزایی در مدیریت سیلاب‌های اخیر کشور ایفا کند.
از دوران باستان تا امروز، سدها به عنوان یکی از مهمترین سازه‌های مهندسی، نقشی غیر قابل انکار در تنظیم و کنترل سیلاب‌ها و مدیریت منابع آب داشته‌اند. برخورداری از یک نظام سدسازی کارآمد، نه تنها منجر به ذخیره‌سازی و تأمین آب برای مصارف مختلف می شود، بلکه به حفاظت از مناطق و کنترل سیلاب‌ها نیز کمک می‌کند.
سدهای مختلفی که توسط شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران احداث و بهره‌برداری می‌شوند، از جمله عوامل اصلی در کنترل سیلاب‌ها هستند. این شرکت در تمام سال‌های فعالیت خود با تلاش در ساخت و بهره‌برداری از انواع سدها، گام مهمی در جهت مدیریت منابع آبی و کنترل سیلاب‌ها برداشته است. این اقدام نه‌تنها به بهبود شرایط آبی مناطق مورد نیاز منجر شده، بلکه به حفظ زیرساخت‌ها و امنیت مناطق در هنگام بروز سیل نیز کمک ارزشمندی کرده است.
در این راستا، سد کهیر واقع در استان سیستان و بلوچستان، یکی از مثال‌های برجسته‌ی موفقیت در بهره‌برداری از سدها در ایران است که در سیلاب اخیر با ذخیره‌سازی ۲۲۰ میلیون مترمکعب آب شیرین، در تامین آب مورد نیاز برای مصارف مختلف از جمله آب شرب و کشاورزی اراضی پایین دست نقش موثری ایفا کرده است. این اقدام که با همت والای شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران صورت پذیرفته، به طور مستقیم باعث کاهش آسیب‌های احتمالی ناشی از سیلاب‌ها و کنترل بهتر جریان آب در مناطق آبخیز شده است.
علاوه بر سد کهیر، دیگر سدهای زیرمجموعه شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران نیز اهمیت زیادی در کنترل سیلاب‌ها داشته‌اند. به‌عنوان مثال، در حوضه آبریز کارون، سدهای زنجیره‌ای کارون ۴، کارون ۳، شهید عباسپور و گتوند، در حوضه آبریز دز سد دز و رودبار لرستان، در حوضه آبریز کرخه سدهای کرخه و سیمره، در حوضه آبریز زهره سد چمشیر، در حوضه آبریز سیروان سدهای داریان و آزاد و در حوضه آبریز زاب سدهای سردشت و کانی سیب توانسته‌اند منجر به تسکین و کنترل سیلاب‌های اخیر کشور شوند.
شایان به ذکر است که در سیلاب‌های اخیر سدهای زنجیره‌ای کارون نیز با ظرفیت ذخیره‌سازی ۱۲ میلیارد مترمکعب، تنها ۱۲۰ میلیون مترمکعب خروجی داشته‌اند، در واقع این سدها با ظرفیت ذخیره‌سازی بالا، به‌طور قابل توجهی در کاهش حجم آب‌های سیلابی تاثیرگذار بوده‌اند. این سدها با ذخیره‌سازی آب در دوران‌های بارندگی و تخلیه آن در دوران‌های خشکی، به‌عنوان یک مکمل مهم در مدیریت آب و کنترل سیلاب‌ها عمل کرده و از بروز اثرات مخرب سیلاب‌ها به طور حداکثری جلوگیری می‌نمایند.
با اینکه سدها ابزاری قدرتمند در مدیریت منابع آب هستند، اما لازم است به نکاتی توجه شود تا به بهترین شکل از آن‌ها استفاده شود. اولین نکته، نیاز به برنامه‌ریزی و مدیریت دقیق در ساخت، نگهداری و بهره‌برداری از سدها است. همچنین، لازم است تا اثرات زیان‌بار احتمالی محیطی و اجتماعی ساخت و بهره‌برداری از سدها مورد بررسی دقیق قرار گیرد و تدابیر لازم برای کاهش این اثرات اتخاذ شود که در زمینه‌های یاد شده شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران تلاش خود را به حداکثر رسانده است.
در ضمن، هماهنگی و همکاری بین اقشار مختلف جامعه، دولت و سازمان‌های مرتبط، در تدوین و اجرای سیاست‌ها و برنامه‌های مرتبط با مدیریت آب و سدها امری بسیار حیاتی است. همچنین، اشتغالزایی، توسعه اقتصادی، و افزایش سطح امنیت غذایی نیز از جمله مزایای دیگری است که احداث و بهره‌برداری از سدها به همراه دارد.
با توجه به اهمیت سدها در کنترل سیلاب‌ها و تأمین آب، لازم است از طرح‌ها و پروژه‌های شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران که می‌تواند به بهبود و افزایش ظرفیت سدها و تقویت سامانه‌های مدیریت آب منجر شود، حمایت شود. چرا که این اقدامات نه تنها به بهبود وضعیت آب‌های کشور کمک می‌کند، بلکه در کاهش خسارات ناشی از سیلاب‌ها و بهبود شرایط زندگی افراد مناطق آبخیز نیز تأثیرگذار است.
با این وجود، برای بهره‌برداری بهینه از پتانسیل سدها، نیاز به برنامه‌ریزی دقیق، تکنولوژی‌های مدرن و همچنین همکاری بین مراکز مختلف دولتی و غیردولتی احساس می‌شود. افزایش هماهنگی و همکاری بین شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران و دیگر سازمان‌ها و نهادهای مرتبط، می‌تواند بهبود موثری در مدیریت منابع آبی و کنترل سیلاب‌ها داشته باشد تا موفقیت در عملکرد این شرکت بیش از پیش منجر به کاهش اثرات مخرب بلایای طبیعی به ویژه سیلاب‌ها گردد.
به طور خلاصه، سدها با توجه به نقش مهمی که در کنترل سیلاب‌ها و مدیریت منابع آبی دارند، از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند. شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران با مشارکت در احداث و بهره‌برداری از این سدها، به‌طور فعال در تسکین اثرات سیلاب‌ها و تامین آب برای مصارف مختلف کشور نقش اساسی دارد.